بررسی وضعیت مرتع با استفاده از مدل سلامت مرتع (مطالعه موردی: مراتع ییلاقی سوباتان تالش-استان گیلان)

برای اعمال مدیریت صحیح و اصولی در مراتع بایستی منابع موجود در آن دقیقا ارزیابی شوند تا بتوان از اطلاعات به­دست آمده در برنامه­ریزی­های میان مدت و بلندمدت استفاده کرد. مطالعه کیفی سلامت مرتع، ابزار مناسبی برای بررسی وضعیت مرتع توسط مرتعداران و مدیران مرتع است. بنابراین، در این مطالعه کارایی روش سلامت مرتع در مراتع ییلاقی منطقه سوباتان شهرستان تالش با اقلیم مرطوب سرد مورد ارزیابی قرار گرفت. به منظور بررسی تغییرات ویژگی های سلامت مرتع در منطقه سوباتان سه نوع مدیریت شامل؛ منطقه مرجع، قرق بلندمدت (10 سال) و چرای سنگین انتخاب شد. سپس ویژگی های پایداری خاک و رویشگاه، عملکرد هیدرولوژیک و سلامت موجودات زنده اکوسیستم های مرتعی توسط شاخص های 17 گانه سلامت مرتع تعیین شدند. بعد از امتیازدهی شاخص های تعیین شده، رتبه هر یک از شاخص های سلامت مرتع مشخص شد. نتایج نشان داد که در رویشگاه قرق بلندمدت، پایداری خاک و رویشگاه، عملکرد هیدرولوژیک و سلامت موجودات زنده ­در طبقه­ متعادل قرار دارند. اما با افزایش شدت چرا در منطقه چرای سنگین ویژگی­های مورد مطالعه در مقایسه با منطقه مرجع در طبقه حاد قرار گرفتند. به طورکلی نتایج این مطالعه نشان داد که مدل سلامت مرتع می تواند در مراتع ییلاقی سوباتان با شرایط اکولوژیکی تقریباً مشابه و سه نوع مدیریت مختلف، ارزیابی متفاوتی را ارائه می دهد. این امر نشان می دهد که این روش قادر به تشریح اختلاف ها و تفاوت های موجود در این سه نوع مدیریت می باشد. همچنین از بین شاخص­های سلامت مرتع، شاخص های مربوط به ویژگی سلامت موجودات زنده، بیشترین تأثیر و شاخص شیار، فرسایش بادی، الگوی جریان آب و خندق کمترین تأثیر را بر روی سلامت مرتع داشتند. بر اساس نتایج حاصل از روش سلامت مرتع در تفسیر وضعیت مرتع، می توان تصمیم مدیریتی مناسب مانند اعمال سیستم های چرایی و پیشنهاد روش های احیایی (از قبیل بذرپاشی) برای این مناطق و مناطق مشابه برای جلوگیری از روند تخریب، پیشنهاد کرد.